De Nationale DNA-Dialoog

Bijdragen aan een online maatschappelijk dialoog over DNA-technologie

— Centrum Media & Gezondheid in opdracht van het Ministerie van VWS

In 2018 werd de wereld opgeschrikt door een aankondiging van de Chinese biofysicus He Jankui: hij had zojuist Lulu en Nana op de wereld gezet – ’s werelds eerste baby’s met aangepast DNA. Een controversiële doorbraak: want wíllen we de genen van ons nageslacht eigenlijk wel aanpassen?

De meeste DNA-experts vinden dat we daar als maatschappij eerst eens goed over moeten praten. In 2019 gaf het ministerie van VWS daarom de aftrap voor de nationale DNA dialoog, georganiseerd door o.a. het Rathenau Instituut, NEMO Kennislink, het Centrum Media & Gezondheid en andere organisaties. Voor z’n promotieonderzoek onderzocht dr. Roel Lutkenhaus de mogelijkheden om die dialoog online te voeren. New Momentum onderzocht in 2020 in hoeverre dat was geslaagd.

Frictie

Onderzoek: de medianetwerken rond DNA-technologie

In 2019 onderzochtten we binnen welke online communities op YouTube, Twitter en het open web het thema genetische technologie werd besproken. We vonden geen communities die zich specifiek op genetische technologie richtten. Wel vonden we homogene groepen die zich er vanuit dezelfde invalshoek mee bezighouden, zoals politici, media-bedrijven, wetenschappers, zorgprofessionals en de landbouw-sector.

Onder groepen waarbij de betrokkenheid relatief laag was, zoals het anti-establishment op YouTube en Twitter, zagen we dat er nauwelijks onderscheid werd gemaakt tussen verschillende vormen van gentechnologie. Onder andere groepen, zoals online communities rond populaire media, was genetische technologie helemaal geen thema.

Figuur: Deze visuals tonen het Twitter-netwerk (links) en het YouTube-netwerk (rechts).
Twitter (links): De bolletjes in het linker netwerk staan voor Twittergebruikers. De flinterdunne lijntjes tussen de bolletjes geven aan of gebruikers elkaar volgen, maar omdat dit miljoenen lijntjes zijn is dit nauwelijks te zien. Gelukkig kunnen onze algoritmes daar wel wat van maken bij het detecteren van communities: de kleuren staan voor communities van gebruikers die beter met elkaar dan de rest van het netwerk verbonden zijn. De labels geven aan wie we in die communities terugvinden en vanuit welke invalshoek ze praten over gentechnologie. De percentages geven de betrokkenheid met het onderwerp aan.
YouTube (rechts): De bolletjes in het rechter netwerk staan voor YouTube-video's. Ze zijn verbonden met lijntjes die op verwijzingen (YouTube recommendations) tussen de video's wijzen. De kleuren wijzen op clusters video’s die met elkaar verbonden zijn (video-bubbels). De labels geven aan welke content we in de bubbels terugvinden en in welke taal.

Momentum

Samenwerken met lifestyle- en fashion vloggers

Het doel van de DNA Dialoog was om een maatschappelijke dialoog te starten die zo veel mogelijk maatschappelijke groepen zou bereiken en betrekken. Om dat te bereiken, leverden we vanuit ons onderzoek lijsten met populaire YouTube-kanalen, Twitter-gebruikers en websites aan om de dialoog te starten – ook in communities waar vooralsnog weinig interesse was voor genetische technologie. We bevolen o.a. aan om populaire films en boeken (bijv.: Jurassic Park, Gattaca, Sapiens) te gebruiken om het thema onder de aandacht te brengen van een groot publiek. Ook raadden we aan populaire vloggers aan wetenschappers te koppelen om toegankelijke items over gentechnologie te maken.

Uiteindelijk bestond de DNA Dialoog uit publieke dialogen op evenementen en festivals waar burgers met elkaar in gesprek gingen. Online werd daar door de alle partijen die betrokken waren bij de DNA Dialoog ruchtbaarheid aan gegeven – ook online. Zo werd er samengewerkt met wetenschappers als Marc van Mil en influencers zoals Anna Nooshin om het thema onder de aandacht te brengen bij minder voor de hand liggende groepen.

‘De DNA-dialoog heeft gentechnologie als onderwerp weten te agenderen bij o.a. fashion- en lifestyle-communities’

— Rathenau Instituut in Eindrapport DNA Dialoog

Influencer Anna Nooshin in gesprek met wetenschapper Marc van Mil op de Negenmaandenbeurs.
Foto: Lianne Tijhaar, Nemo Kennislink

Vorm

Monitoring en resultaten

De onderzoeksresultaten laten zien dat er tijdens de DNA-dialoog meer online aandacht was voor het aanpassen DAN en gentechnologie. Met name via YouTube zijn doelgroepen bereikt en betrokken die daarvoor nauwelijks over gentechnologie spraken, zoals fashion- en lifestyle communities. Verder heeft de DNA dialoog levendige online gesprekken opgeleverd binnen communities rond weten¬schap, zorg en gezondheid, onderwijs, fashion en lifestyle, zwangerschap, christendom, onderzoek naar ziekten, festivals, podcasts en biohacking.

Resultaten

0 weken
monitoring
0 videos
over DNA-technologie op YouTube
0 berichten
over DNA-technologie op Twitter
0 websites
over DNA-technologie op het open web

Links en media

— De resultaten van de DNA-dialoog in het rapport van het Rathenau Instituut: ‘Zo denken Nederlanders over het aanpassen van embryo-DNA

Resultaten DNA-dialoog